سقوط ۵۰ درصدی نسبت بیت‌کوین به طلا در ۲۰۲۵؛ چرا طلا برنده شد؟

این نسبت از حدود ۴۰ اونس در پایان سال ۲۰۲۴ به نزدیکی ۲۰ اونس در سه‌ماهه پایانی ۲۰۲۵ رسید؛ کاهشی نزدیک به ۵۰ درصد. برخلاف تصور اولیه، این تغییر شدید نه حاصل سقوط تقاضا برای بیت‌کوین، بلکه نتیجه عملکرد استثنایی طلا در یک رژیم خاص اقتصاد کلان بود؛ سالی که در آن طلا توانست نقش «دارایی ذخیره ارزش» را پررنگ‌تر از همیشه ایفا کند.

در همین بازه، طلا رشد سالانه ۶۳ درصدی را تجربه کرد و در سه‌ماهه چهارم سال از مرز ۴ هزار دلار در هر اونس عبور کرد؛ حرکتی که بسیاری از تحلیلگران آن را غیرمنتظره می‌دانستند، چرا که این صعود در شرایطی رخ داد که سیاست‌های پولی همچنان انقباضی باقی مانده بودند.

چرا طلا در ۲۰۲۵ بر بازار ذخیره ارزش مسلط شد؟

نکته متمایز در رالی طلا، زمان‌بندی آن بود. در اغلب سال، نرخ‌های بهره آمریکا در سطوح بالا قرار داشت و فدرال رزرو نخستین کاهش نرخ را تازه در ماه سپتامبر انجام داد. از منظر تاریخی، چنین شرایطی معمولاً به زیان دارایی‌های بدون بازده تمام می‌شود، اما طلا برخلاف این الگو، صعودی قدرتمند را تجربه کرد. این موضوع نشان‌دهنده یک تغییر ساختاری در الگوی تقاضا بود.

در قلب این تغییر، بانک‌های مرکزی قرار داشتند. طبق داده‌ها، خرید طلای بانک‌های مرکزی جهان تا پایان اکتبر ۲۰۲۵ به ۲۵۴ تن رسید و بانک مرکزی لهستان با افزودن ۸۳ تن طلا در صدر این فهرست قرار گرفت. هم‌زمان، صندوق‌های قابل معامله طلا (ETF) نیز شاهد ورود سرمایه سنگین بودند؛ به‌طوری که تنها در نیمه نخست سال، ذخایر این صندوق‌ها ۳۹۷ تن افزایش یافت و مجموع دارایی آن‌ها تا نوامبر به رکورد تاریخی ۳۹۳۲ تن رسید.

این روند، چرخشی معنادار نسبت به سال ۲۰۲۳ بود که بازار طلا خروج سرمایه را تجربه می‌کرد. نکته مهم‌تر آن‌که این ورود سرمایه در شرایطی رخ داد که بازده واقعی در بازارهای توسعه‌یافته به‌طور میانگین حدود ۱.۸ درصد بود. با این حال، طلا در همان دوره بیش از ۲۳ درصد رشد کرد؛ نشانه‌ای روشن از گسست رابطه سنتی معکوس میان بازده واقعی و قیمت طلا.

افزایش نااطمینانی‌های جهانی نیز به تقویت جایگاه طلا کمک کرد. شاخص نوسان بازار (VIX) در سال ۲۰۲۵ به‌طور میانگین روی ۱۸.۲ واحد قرار گرفت، در حالی که این عدد در سال قبل ۱۴.۳ بود. شاخص‌های ریسک ژئوپلیتیک نیز رشد سالانه ۳۴ درصدی را ثبت کردند. در چنین فضایی، همبستگی طلا با بازار سهام به منفی ۰.۱۲ کاهش یافت؛ پایین‌ترین سطح از بحران مالی ۲۰۰۸. این آمار نشان می‌دهد طلا نه‌تنها ابزار پوشش ریسک کوتاه‌مدت، بلکه بخشی از تخصیص بلندمدت سرمایه‌گذاران شده است.

در مجموع، طلا در سال ۲۰۲۵ بیش از آن‌که یک پوشش تورمی باشد، نقش «بیمه پرتفوی» را ایفا کرد؛ نقشی که در شرایط مالی سخت و تأخیر در کاهش نرخ بهره، برای سرمایه‌گذاران جهانی جذاب‌تر از همیشه بود.

چرا بیت‌کوین نسبت به طلا عقب ماند؟

بیت‌کوین نیز سال بدی را پشت سر نگذاشت. این دارایی دیجیتال در مقطعی به قیمت‌های شش‌رقمی رسید و از رشد صندوق‌های قابل معامله اسپات بیت‌کوین بهره برد. با این حال، در مقایسه با طلا، عملکرد نسبی بیت‌کوین ضعیف‌تر بود؛ به‌ویژه در نیمه دوم سال که نشانه‌های افت تقاضا آشکار شد.

دارایی تحت مدیریت ETFهای اسپات بیت‌کوین از حدود ۱۲۰ میلیارد دلار در ژانویه به اوج ۱۵۲ میلیارد دلار در ماه جولای رسید، اما از آن پس روندی نزولی به خود گرفت و طی پنج ماه بعد به حدود ۱۱۲ میلیارد دلار کاهش یافت. این کاهش نشان‌دهنده خروج سرمایه هم‌زمان با اصلاح قیمت و کاهش ورود سرمایه‌های جدید بود؛ روندی که کاملاً در تضاد با جریان مداوم ورود سرمایه به ETFهای طلا قرار داشت.

داده‌های درون‌زنجیره‌ای نیز از فاز توزیع خبر می‌دادند. در ماه جولای، سود شناسایی‌شده توسط هولدرهای بلندمدت به‌طور میانگین هفت‌روزه از مرز یک میلیارد دلار در روز عبور کرد؛ یکی از بزرگ‌ترین دوره‌های ذخیره سود در تاریخ بیت‌کوین. هرچند این فشار فروش در ماه آگوست کاهش یافت، اما در پاییز دوباره شدت گرفت. تنها در ماه اکتبر، هولدرهای بلندمدت حدود ۳۰۰ هزار بیت‌کوین—به ارزش تقریبی ۳۳ میلیارد دلار—را به فروش رساندند؛ شدیدترین توزیع از دسامبر ۲۰۲۴ تاکنون.

در نتیجه، موجودی بیت‌کوین در اختیار هولدرهای بلندمدت از ۱۴.۸ میلیون واحد در اواسط جولای به حدود ۱۴.۳ میلیون کاهش یافت. هم‌زمان، نرخ‌های بهره واقعی بالا، هزینه فرصت نگهداری بیت‌کوین را افزایش داد و همبستگی نسبتاً بالای آن با بازار سهام، جذابیتش را در مقایسه با طلا کاهش داد.

از این منظر، افت نسبت بیت‌کوین به طلا را باید بازتاب تفاوت رژیم‌های تقاضا دانست؛ نه نشانه‌ای از تضعیف بنیادهای بلندمدت بیت‌کوین. این کاهش بیش از آن‌که یک فروپاشی ساختاری باشد، یک بازقیمت‌گذاری چرخه‌ای در برابر عملکرد کم‌سابقه طلا محسوب می‌شود—پدیده‌ای که می‌تواند در صورت تغییر شرایط کلان، در سال‌های آینده مسیر متفاوتی را طی کند.