آماده‌سازی بی‌سروصدا بلاکچین‌ها برای عصر کوانتوم؛ بیت‌کوین همچنان درگیر اختلاف نظر

هم‌زمان، در اکوسیستم بیت‌کوین، اختلاف نظر جدی بر سر زمان‌بندی، نحوه طرح موضوع و میزان فوریت مواجهه با تهدید کوانتومی شکل گرفته است؛ اختلافی که به باور برخی سرمایه‌گذاران، حتی بر قیمت بیت‌کوین نیز سایه انداخته است.

در هفته‌های اخیر، شبکه‌هایی مانند Aptos و Solana گام‌های عملی برای آزمایش یا پیشنهاد راهکارهای «مقاوم در برابر کوانتوم» برداشته‌اند. در مقابل، جامعه بیت‌کوین بیش از آنکه وارد فاز اجرا شود، درگیر یک بحث عمیق مفهومی و ارتباطی است: آیا صحبت علنی از ریسک کوانتوم، نشانه بلوغ و آینده‌نگری است یا عاملی برای ایجاد ترس غیرضروری در بازار؟

چرا بلاکچین‌ها زودتر از موعد آماده می‌شوند؟

در نگاه بسیاری از توسعه‌دهندگان، رایانش کوانتومی دیگر یک فرضیه صرف نیست، بلکه به‌تدریج به یک مسئله مهندسی بلندمدت تبدیل شده است. ویتالیک بوترین، هم‌بنیان‌گذار اتریوم، از جمله چهره‌هایی است که بارها تأکید کرده حتی اگر احتمال وقوع یک سناریوی پرریسک پایین باشد، زمانی که هزینه شکست بسیار بالا و زمان مهاجرت سیستم‌های جهانی چندین ساله است، تعلل منطقی نخواهد بود.

بر اساس مدل‌های پیش‌بینی مورد اشاره بوترین، حدود ۲۰ درصد احتمال وجود دارد که پیش از سال ۲۰۳۰، رایانه‌های کوانتومی قادر به شکستن رمزنگاری کلید عمومی فعلی شوند؛ هرچند برآورد میانه این سناریو به حوالی سال ۲۰۴۰ اشاره دارد. نکته کلیدی در این تحلیل آن است که امروز هیچ ماشین کوانتومی‌ای وجود ندارد که بتواند امنیت بیت‌کوین یا اتریوم را تهدید کند، اما آماده‌سازی برای چنین تغییری نیازمند سال‌ها زمان است.

همین منطق باعث شده شبکه‌هایی که انعطاف‌پذیری بیشتری دارند، بدون ایجاد شوک رسانه‌ای، دست به آزمایش بزنند. Aptos پیشنهاد داده پشتیبانی از امضاهای پساکوانتومی را به‌صورت اختیاری و در سطح حساب‌ها اضافه کند؛ تغییری که به کاربران اجازه می‌دهد در صورت تمایل از این ساختار استفاده کنند، بدون آنکه حساب‌های فعلی یا کل شبکه مجبور به مهاجرت شوند. این رویکرد بیش از آنکه واکنش به یک تهدید قریب‌الوقوع باشد، تلاشی برای «آینده‌سازی» زیرساخت تلقی می‌شود.

Solana نیز مسیر مشابهی را در قالب آزمایش پیموده است. این شبکه با همکاری یک شرکت امنیتی، یک تست‌نت اختصاصی برای تراکنش‌های مقاوم در برابر کوانتوم راه‌اندازی کرده تا بررسی کند آیا چنین امضاهایی می‌توانند بدون آسیب به کارایی و سازگاری شبکه، پیاده‌سازی شوند یا خیر. برای سرمایه‌گذاران نهادی، همین آزمایش‌ها به‌تدریج به بخشی از فرآیند ارزیابی ریسک و دقت نظر فنی تبدیل شده است.

ریشه اختلاف در بیت‌کوین: فناوری یا اعتماد؟

بیت‌کوین برای اثبات مالکیت و اعتبار تراکنش‌ها به رمزنگاری منحنی بیضوی متکی است. در این ساختار، کلید خصوصی هرگز افشا نمی‌شود و تنها کلید عمومی روی بلاکچین ظاهر می‌شود. از نظر تئوریک، یک رایانه کوانتومی بسیار قدرتمند که الگوریتم شور را اجرا کند، می‌تواند از روی کلید عمومی به کلید خصوصی برسد و دارایی‌ها را بدون ایجاد نشانه‌های آشکار سرقت جابه‌جا کند.

اکثر متخصصان حتی در میان طرفداران ارتقاهای پساکوانتومی، اذعان دارند که چنین ماشین‌هایی هنوز سال‌ها با واقعیت فاصله دارند. اما اختلاف اصلی در جامعه بیت‌کوین، نه بر سر اصل ریسک، بلکه درباره نحوه مواجهه با یک تهدید دور، نامطمئن و در عین حال بالقوه مخرب است.

در یک سوی این بحث، توسعه‌دهندگان باسابقه و رمزنگاران بیت‌کوین قرار دارند که معتقدند بزرگ‌نمایی تهدید کوانتومی بیش از آنکه مفید باشد، به اعتماد بازار آسیب می‌زند. از نگاه آن‌ها، برجسته‌سازی یک خطر غیرعملیاتی می‌تواند موجب قیمت‌گذاری زودهنگام ترس در بازار و تضعیف روایت امنیت بیت‌کوین شود. برخی چهره‌های شناخته‌شده حتی تأکید کرده‌اند که حملات کوانتومی عملی، دهه‌ها با ما فاصله دارند و تمرکز رسانه‌ای روی آن‌ها غیرمسئولانه است.

در سوی دیگر، سرمایه‌گذاران و پژوهشگرانی قرار دارند که می‌گویند ارزش بیت‌کوین به اعتماد بلندمدت گره خورده و حتی احتمال‌های پایین نیز باید جدی گرفته شوند. از نگاه این گروه، نادیده‌گرفتن یا کوچک‌نمایی ریسک کوانتومی، سیگنال منفی به بازار می‌دهد و می‌تواند بخشی از سرمایه را، مستقل از جزئیات فنی، به سمت تنوع‌بخشی یا خروج سوق دهد.

همین تنش باعث شده پیشنهادهای اولیه، مانند معرفی گزینه‌های امضای مقاوم در برابر کوانتوم در قالب طرح‌های بهبود بیت‌کوین، واکنش‌هایی فراتر از وزن فنی خود برانگیزند. برای برخی، این پیشنهادها نشانه آمادگی و کاهش عدم‌قطعیت است؛ برای برخی دیگر، بازکردن درِ یک بحث نظری است که ممکن است بیش از حد بزرگ شود.

چرا عدم‌قطعیت کوانتومی برای بیت‌کوین متفاوت است؟

واقعیت این است که امروز هیچ بلاکچین بزرگی، از جمله بیت‌کوین، در معرض خطر فوری رایانه‌های کوانتومی نیست. اما آنچه هم‌اکنون در حال رخ‌دادن است، تأثیر «عدم‌قطعیت» بر تصمیمات ارتباطی شبکه‌ها و برداشت سرمایه‌گذاران است.

در خارج از بیت‌کوین، اقدامات پساکوانتومی به‌عنوان زیرساخت و بیمه بلندمدت معرفی می‌شوند. ارتقاهای اختیاری و شبکه‌های آزمایشی به پروژه‌ها اجازه می‌دهد بدون ایجاد تردید درباره امنیت فعلی، پیام آمادگی را منتقل کنند. این رویکرد، هزینه reputational را کاهش می‌دهد و انعطاف‌پذیری را حفظ می‌کند.

اما بیت‌کوین در چارچوبی متفاوت عمل می‌کند. ارزش این شبکه بیش از هر چیز به روایت پایداری، سادگی و امنیت در بلندمدت وابسته است. در چنین فضایی، حتی صحبت از آینده‌سازی رمزنگاری می‌تواند به‌سرعت به‌عنوان تردید در بنیان‌ها تفسیر شود. از همین رو، مدیریت نحوه گفت‌وگو درباره ریسک‌های بلندمدت، برای بیت‌کوین تقریباً به‌اندازه مدیریت خود ریسک اهمیت پیدا کرده است.

در نهایت، مناقشه کوانتومی بیش از آنکه صرفاً یک چالش فنی باشد، بازتابی از نحوه شکل‌گیری اعتماد در بازاری است که افق آن دهه‌ها تعریف می‌شود، نه ماه‌ها.