در دنیای تحلیل تکنیکال، بعضی الگوها نهتنها از نظر ظاهری جالب هستند، بلکه میتوانند نشانههایی دقیق از آینده بازار ارائه دهند. الگوی فنجان و دسته یکی از همین الگوهاست؛ الگویی که ظاهر سادهاش یادآور یک فنجان قهوه است؛ اما پشت آن منطق قوی روانشناسی بازار وجود دارد.
این الگو اغلب پیشدرآمدی برای حرکات صعودی قدرتمند بهحساب میآید و توسط بسیاری از معاملهگران حرفهای مورد استفاده قرار میگیرد. اگر بهدنبال شناسایی نقاط شکست مقاومتی و ورود هوشمندانه به معاملات هستید، شناخت کامل این الگو میتواند برگ برندهی شما در بازار باشد. در این مقاله از آموزش فارکس چراغ، سفری دقیق و کاربردی به دنیای الگوی فنجان و دسته خواهیم داشت.
الگوی فنجان و دسته (Cup and Handle) یکی از الگوهای کلاسیک در تحلیل تکنیکال است که معمولاً در پایان یک روند نزولی موقت یا در ادامه یک روند صعودی ظاهر میشود و نشاندهندهی ادامه روند صعودی در بازار خواهد بود. این الگو دقیقاً همانطور که از نامش پیداست، شکلی شبیه به یک فنجان دارد؛ بخشی منحنی که شبیه کاسهی فنجان است و پس از آن، یک اصلاح کوچک و کوتاهمدت شکل میگیرد که «دسته» نامیده میشود.
در نگاه اول شاید این ساختار صرفاً ظاهری جالب داشته باشد؛ اما در حقیقت، بازتابی از رفتار روانی معاملهگران است؛ ابتدا کاهش قیمت، سپس یک مرحلهی تثبیت و اطمینان بازار (قسمت فنجان) و در ادامه یک اصلاح خفیف (دسته) قبل از شکست مقاومت و شروع موج صعودی.
این الگو برای اولین بار توسط ویلیام جی. اونیل (William J. O'Neil)، تحلیلگر و نویسندهی مشهور آمریکایی، در دهه ۱۹۸۰ معرفی و در کتاب معروفش به نام "How to Make Money in Stocks" تشریح شد. او این الگو را یکی از قابل اعتمادترین ساختارهای ادامهدهندهی روند معرفی کرد که مخصوصاً در بازار سهام ایالات متحده عملکرد قدرتمندی داشته است.
الگوی فنجان و دسته معمولاً در تایمفریمهای بالاتر (مثل روزانه یا هفتگی) دقت بیشتری دارد و وقتی بهدرستی شکل بگیرد، میتواند سیگنال روشنی برای ورود به یک موقعیت خرید با احتمال موفقیت بالا باشد.
شکلگیری الگوی فنجان و دسته بهصورت تدریجی و در چهار مرحله اصلی انجام میشود. هر مرحله، بخشی از رفتار جمعی معاملهگران را به تصویر میکشد و در نهایت منجر به یک فرصت معاملاتی قدرتمند میشود. در ادامه به بررسی مراحل شکل گیری الگوی فنجان و دسته می پردازیم:
همهچیز از یک اصلاح یا ریزش موقت قیمت شروع میشود. در این مرحله، بازار به دلایلی مانند برداشت سود، اخبار منفی یا اشباع خرید، وارد یک روند نزولی کوتاهمدت خواهد شد. این حرکت نزولی در واقع «لبهی چپ فنجان» را میسازد و باعث کاهش تمایل خریداران میشود؛ با این حال، فشار فروش آنقدر نیست که روند را کاملاً معکوس کند.
پس از ریزش اولیه، قیمت در یک محدوده تثبیت میشود و بهتدریج شکل منحنی ملایمی به خود میگیرد؛ نه یک افت تند و تیز، بلکه یک قوس نرم و گرد مانند کاسهی فنجان. در این مرحله، خریداران و فروشندگان به تعادل نسبی میرسند. این آرامش نسبی به نوعی نشانهای از بازگشت اعتماد به بازار است.
بعد از اینکه قیمت به سطح مقاومت قبلی برگشت و لبهی راست فنجان شکل گرفت، بازار دچار یک اصلاح کوتاهمدت میشود. این پولبک خفیف که اغلب با کاهش حجم معاملات همراه است، دستهی فنجان را تشکیل میدهد. در واقع، بخشی از معاملهگران سود خود را برداشت میکنند یا تردیدهایی در ورود مجدد دارند؛ اما این مکث، زمینهساز یک جهش قدرتمند خواهد بود.
اینجا جایی است که بازار تصمیم نهایی خود را میگیرد. با عبور قیمت از مقاومت قبلی (لبهی فنجان) و افزایش حجم معاملات، یک بریکاوت (Breakout) معتبر اتفاق میافتد. این لحظه دقیقاً همان نقطهای است که بسیاری از تحلیلگران بهعنوان سیگنال ورود در نظر میگیرند. اگر همهچیز طبق اصول پیش رفته باشد، انتظار میرود قیمت بهاندازه ارتفاع فنجان، حرکت صعودی داشته باشد.
برخلاف تصور رایج که الگوی فنجان و دسته را فقط محدود به حرکات صعودی میداند، این الگو در واقع میتواند در هر دو جهت بازار شکل بگیرد؛ چه در روندهای صعودی بهعنوان الگوی ادامهدهنده، و چه در روندهای نزولی بهعنوان هشداری برای ادامه ریزش. شناخت دقیق این دو نوع به معاملهگران کمک میکند تا نهتنها فرصتهای خرید، بلکه موقعیتهای فروش را نیز بهدرستی شناسایی کنند.
این نوع، رایجترین و شناختهشدهترین حالت الگوی فنجان و دسته است و معمولاً در میانه یک روند صعودی ظاهر میگردد. پس از رشد اولیه قیمت، بازار وارد یک فاز اصلاحی میشود و بهتدریج ساختاری U شکل (فنجان) را تشکیل میدهد. با رسیدن قیمت به سقف قبلی، شاهد یک اصلاح کمدامنه به شکل دسته هستیم. ویژگیهای الگوی صعودی:
این نوع از الگو بیشتر در بازارهای سهام و ارزهای دیجیتال دیده میشود، جایی که خریداران منتظر تأیید شکست مقاومت هستند تا وارد موقعیت شوند.
در این نوع، الگو بهصورت وارونه شکل میگیرد و نشانهای از ادامهی روند نزولی یا بازگشت از یک سقف قیمتی است. نمودار در ابتدا یک قوس صعودی را تجربه میکند (فنجان وارونه)، سپس یک اصلاح رو به پایین رخ میدهد (دسته معکوس) و در نهایت با شکست حمایت، روند نزولی ادامه مییابد. ویژگیهای الگوی نزولی:
الگوی فنجان و دسته نزولی، اگرچه نسبت به نوع صعودی کمتر رایج است؛ اما در بازارهای پرنوسان یا در زمان اصلاحات بزرگ، میتواند ابزار مناسبی برای گرفتن موقعیت فروش یا خروج بهموقع از بازار باشد.
تشخیص الگوی فنجان و دسته روی نمودار، ترکیبی از هنر و علم است؛ هنری برای دیدن شکلها در میان آشفتگی کندلها، و دانشی برای درک رفتار جمعی بازار. هرچند این الگو در ظاهر ساده بهنظر میرسد، اما برای شناسایی دقیق آن باید مراحل مشخصی را دنبال کنیم. در ادامه، گامبهگام با هم یاد میگیریم که چطور این الگوی قدرتمند را روی چارت تشخیص دهیم:
اولین قدم برای شکار الگوی فنجان و دسته، انتخاب درست تایمفریم خواهد بود. این الگو بیشتر در نمودارهای روزانه، هفتگی یا حتی ماهانه دیده میشود و در این بازههای زمانی است که ساختار فنجان و دسته بهوضوح شکل میگیرد.
در تایمفریمهای پایینتر، نوسانات زیاد و نویز بازار باعث میگردد که یا الگو ناقص شکل بگیرد یا بهاشتباه تفسیر شود؛ بنابراین، برای شناسایی دقیق و دریافت سیگنالهای قابلاعتماد، بهتر است ابتدا به سراغ چارتهایی با بازهی زمانی بزرگتر برویم.
وقتی نمودار را زیر نظر میگیریم، باید به دنبال ساختاری باشیم که در نگاه اول شبیه یک کاسه یا فنجان گرد بهنظر برسد. ویژگی بارز این فنجان، قوس نرم و متعادل آن است. بر خلاف الگوهای برگشتی مانند دو کف، فنجان در اینجا نباید زاویهدار و تیز باشد.
اگر قوس به شکل V باشد، یعنی قیمت بهسرعت سقوط کرده و به همان سرعت هم بازگشته، این حرکت نمیتواند یک فنجان معتبر ایجاد کند. فنجان ایدهآل با کاهش تدریجی قیمت، یک کف محدب ایجاد میکند و سپس با افزایش آرام، خود را به سطح قبلی میرساند.
پس از اینکه قیمت از کف فنجان به سمت مقاومت قبلی بازمیگردد و سطح لبهی سمت راست را لمس میکند، مرحلهی جدیدی آغاز میشود: تشکیل دسته. در این قسمت، بازار وارد یک فاز اصلاحی سبک میشود؛ فازی که معاملهگران مردد هستند و ترجیح میدهند قبل از ورود دوباره به بازار، وضعیت را ارزیابی کنند.
این اصلاح معمولاً در قالب یک کانال نزولی، پرچم، یا حتی الگوی کنج ظاهر میشود. دسته نباید خیلی عمیق باشد؛ در حالت ایدهآل، عمق آن باید کمتر از یکسوم ارتفاع فنجان باشد. این دسته نقش حیاتی در تأیید الگو دارد، زیرا بدون آن، فنجان ناقص است و سیگنال خرید نهایی صادر نمیشود.
لبهی سمت راست فنجان، معمولاً با یک مقاومت کلیدی بازار منطبق میشود. این سطح، جایی است که قیمت در گذشته با عرضه زیادی روبهرو شده و نزول کرده است. هنگامی که قیمت مجدداً به این ناحیه نزدیک میشود، تریدرها باید با دقت بیشتری رفتار قیمت را دنبال کنند.
شکست این سطح با کندلی قدرتمند و ترجیحاً همراه با افزایش حجم معاملات، سیگنالی مهم برای ورود به معامله است؛ اما اگر شکست ضعیف و بدون تأیید حجمی باشد، احتمال بازگشت قیمت وجود دارد و نباید بهسادگی وارد معامله شد.
در طول مسیر در کنار همهی ویژگیهای بصری، یکی از حیاتیترین ابزارهای تایید در شناسایی این الگو، حجم معاملات است. معمولاً در طول شکلگیری فنجان، حجم روندی کاهشی دارد و در زمان شکلگیری دسته نیز حجم پایین باقی میماند؛ چرا که بازار وارد حالت انتظار شده است.
اما در لحظهای که قیمت خط مقاومت را میشکند، باید شاهد جهش محسوس در حجم معاملات باشیم. این رشد حجمی، نشاندهندهی ورود پول هوشمند و تأیید اعتبار شکست است. بدون این نشانه، حتی اگر همهچیز ظاهراً درست باشد، الگو هنوز کامل نیست.
وقتی الگوی فنجان و دسته بهدرستی شکل گرفت، فرصت ورود به معامله به یکی از واضحترین و مطمئنترین نقاط ممکن میرسد؛ اما مثل هر استراتژی دیگری، موفقیت در استفاده از این الگو وابسته به رعایت جزئیاتی است که اغلب نادیده گرفته میشوند. در این بخش، مراحل انجام یک معامله کامل بر اساس الگوی فنجان و دسته را بررسی میکنیم:
مهمترین بخش معامله با این الگو، زمانبندی ورود است. نقطه ورود ایدهآل دقیقاً زمانیست که قیمت پس از شکلگیری دسته، مقاومت لبهی فنجان را با قدرت بشکند. این شکست باید همراه با کندلی قوی (ترجیحاً بدنه بلند) و افزایش حجم معاملات باشد. اگر حجم در لحظه شکست پایین باشد، خطر بریکاوت جعلی بالاست و بهتر است از ورود اجتناب شود.
برخی معاملهگران محافظهکار ترجیح میدهند صبر کنند تا قیمت، مقاومت را بشکند و در بازگشت به آن (پولبک)، دوباره از آن عبور کند تا سیگنال قویتری دریافت کنند. این روش اگرچه احتمال از دست رفتن بخشی از سود را دارد؛ اما ریسک کمتری دارد و امنیت روانی بالاتری به تریدر میدهد.
همیشه باید آمادهی سناریوی اشتباه باشیم. در الگوی فنجان و دسته، حد ضرر معمولاً در زیر دسته قرار میگیرد. بسته به ساختار دسته، این نقطه میتواند کمی پایینتر از کف دسته یا زیر حمایت محلی آن باشد.
در صورتی که پولبک عمیقتر از حد انتظار شود و به زیر کف دسته نفوذ کند، ساختار الگو از بین رفته و معامله باید بسته شود؛ همچنین، برخی تحلیلگران برای تایمفریمهای بزرگتر، حد ضرر را در زیر کف فنجان قرار میدهند؛ البته با درنظر گرفتن فاصله زیاد و افزایش ریسک به ریوارد.
محاسبهی حد سود در این الگو معمولاً با استفاده از ارتفاع فنجان انجام میشود. فاصلهی بین کف فنجان و خط مقاومت را اندازهگیری کرده و به آن میزان، پس از شکست مقاومت، تارگت تعیین میگردد. این مقدار میتواند بهصورت دستی یا با ابزارهای فیبوناچی (مثلاً فیبوناچی اکستنشن) نیز تخمین زده شود.
برای مثال، اگر فاصلهی کف فنجان تا مقاومت ۲۰۰ واحد باشد و شکست در قیمت ۱۲۰۰ اتفاق بیفتد، تارگت اولیه ۱۴۰۰ خواهد بود. در بازارهای پرنوسان مثل رمزارزها، میتوان تارگت را بهصورت مرحلهای تنظیم کرد و در صورت ادامه قدرت روند، بخشی از پوزیشن را باز نگه داشت.
پس از ورود به معامله، کار تمام نشده است. اگرچه تارگت مشخص میباشد؛ اما باید نسبت به شرایط بازار انعطافپذیر بود. اگر قیمت به سرعت به هدف نزدیک شود اما نشانههایی از واگرایی، کاهش حجم یا کندی حرکت ظاهر شود، ممکن است بخشی از سود را قبل از رسیدن به تارگت برداشت کنید. همچنین استفاده از تریلینگ استاپ برای قفلکردن سود در مسیر صعود، تکنیکی هوشمندانه است که بهویژه در روندهای قوی مفید خواهد بود.
الگوی فنجان و دسته به دلیل ویژگیهای خاص خود، به یکی از ابزارهای محبوب تحلیلگران تبدیل شده است. در ادامه مهمترین مزایای این الگو را بررسی میکنیم:
یکی از بزرگترین مزایای این الگو، شکل بصری و واضح آن است. فنجان با قوس نرم و دستهی مشخص، بهراحتی قابل تشخیص خواهد بود و معاملهگران میتوانند بدون نیاز به محاسبات پیچیده، آن را روی نمودار شناسایی کنند. این وضوح باعث میشود که استفاده از آن در تحلیلهای روزانه و هفتگی بسیار کارآمد باشد.
شکست الگوی فنجان و دسته معمولاً با شکست مقاومتی همراه خواهد بود که سیگنالی قوی برای ادامه روند است. این شکست، به ویژه اگر با افزایش حجم معاملات همراه باشد، نشاندهندهی ورود پول هوشمند و حمایت قوی بازار است. همین موضوع باعث خواهد شد تا این الگو به عنوان یک ابزار مطمئن برای گرفتن موقعیتهای خرید شناخته شود.
این الگو در تایمفریمهای میانمدت و بلندمدت بسیار معتبر است و به معاملهگران اجازه میدهد در بازههای زمانی متنوع، از آن بهره ببرند. چه در بازار سهام، چه در بازار ارزهای دیجیتال یا کالاها، الگوی فنجان و دسته قابلیت تطبیق بالایی دارد و میتواند به عنوان بخشی از استراتژیهای مختلف مورد استفاده قرار گیرد.
یکی از مزایای مهم این الگو، امکان تخمین دقیق هدف قیمتی است. با اندازهگیری ارتفاع فنجان، معاملهگران میتوانند حد سود منطقی و مشخصی برای خود تعیین کنند که این موضوع باعث مدیریت بهتر ریسک و سودآوری بهینه میشود.
الگوی فنجان و دسته بهخوبی با سایر اندیکاتورها و ابزارهای تکنیکال مثل RSI، MACD و میانگینهای متحرک هماهنگ میشود. این قابلیت باعث خواهد شد تا معاملهگران بتوانند با ترکیب چندین ابزار، تحلیل جامعتر و سیگنالهای معتبرتری دریافت کنند.
هرچند الگوی فنجان و دسته ابزاری قدرتمند و پرکاربرد است، اما بدون محدودیت هم نیست. آشنایی با معایب این الگو به معاملهگران کمک میکند ریسکهای احتمالی را بهتر مدیریت کنند:
الگوی فنجان و دسته معمولاً در تایمفریمهای بالا و طی دورههای طولانی شکل میگیرد. این موضوع باعث میشود معاملهگر برای دریافت سیگنال معتبر، زمان زیادی منتظر بماند که ممکن است برای برخی سبکهای معاملاتی کوتاهمدت مناسب نباشد.
یکی از چالشهای رایج این الگو، شکستهای کاذب مقاومت است که میتواند منجر به ورود زودهنگام و متحمل شدن ضرر شود. بدون تأیید حجم معاملات و رفتار قیمت پس از شکست، تشخیص بریکاوت واقعی از جعلی دشوار است.
در شناسایی گاهی تشخیص صحیح فنجان واقعی از الگوهای مشابه یا ناقص روی نمودار مشکل است. این موضوع به ویژه در بازارهای پرنوسان که الگوها سریعتر شکل میگیرند، بیشتر به چشم میآید و نیازمند تجربه و دانش بالاست.
برای اعتبارسنجی به تنهایی الگوی فنجان و دسته ممکن است بهاندازه کافی برای تصمیمگیری قوی نباشد. استفاده از اندیکاتورها و تحلیلهای مکمل برای کاهش ریسک ضروری خواهد بود.
اگر میخواهید از الگوی فنجان و دسته بهدرستی بهره ببرید و سیگنالهای معتبر دریافت کنید، باید چند نکتهی مهم و کلیدی را حتماً در نظر داشته باشید. این نکات به شما کمک میکنند از اشتباهات رایج جلوگیری کرده و معاملات موفقتری داشته باشید. در ادامه به بررسی نکات مهم برای اعتبار الگوی فنجان و دسته میپردازیم:
شکل فنجان در این الگو نباید تیز و زاویهدار باشد؛ بلکه باید قوسی نرم، ملایم و متقارن داشته باشد که قیمت به آرامی کاهش یافته و به آرامی باز میگردد. شکل V بیشتر نشاندهنده یک برگشت هیجانی و کوتاهمدت است که احتمالاً با نوسانات ناگهانی و غیرقابل پیشبینی همراه است.
این نوع حرکتها معمولاً سیگنالهای نادرستی صادر میکنند و نمیتوانند به عنوان پایهای قوی برای تصمیمات معاملاتی بهحساب آیند؛ بنابراین، هرچه فنجان طبیعیتر و گردتر باشد، احتمال اعتبار الگو و موفقیت معامله بالاتر خواهد بود.
دسته در واقع یک اصلاح موقت است که بازار در آن اندکی استراحت میکند تا بتواند انرژی لازم برای حرکت بعدی را جمع کند. این اصلاح معمولاً عمقی کمتر از یکسوم ارتفاع فنجان دارد و طول آن نیز نباید بیش از حد طولانی شود.
دستهای که عمیق یا بلند باشد، نشاندهنده فشار فروش زیاد یا شک و تردید معاملهگران است که میتواند نشانهای از ضعف روند و احتمال شکست الگو باشد. بنابراین، دسته باید کوتاه و ملایم باشد تا به عنوان یک استراحت حساب شده تلقی شود و بازار آماده پرش به سمت بالا باشد.
حجم معاملات نقش کلیدی در تأیید شکست مقاومت دارد و میتوان آن را بهعنوان زبان بیصدای بازار در نظر گرفت. وقتی قیمت از خط مقاومت عبور میکند، افزایش قابل توجه حجم نشاندهنده ورود پول هوشمند و تقاضای واقعی برای خرید است.
اگر این حجم افزایش نیابد، احتمال شکست کاذب وجود دارد که باعث میشود قیمت دوباره به داخل الگو برگردد و معاملهگر متحمل ضرر شود؛ بنابراین، حجم بالا در لحظه شکست یک نشانه حیاتی برای اعتبار الگو و اطمینان از تداوم روند است.
فنجانهای بسیار عمیق معمولاً نشاندهنده فشار فروش قوی و تغییرات شدید قیمت هستند که ممکن است باعث ریسک بالاتر معاملات شوند. از طرف دیگر، فنجانهای کمعمق یا خیلی پهن میتوانند نشاندهنده روند ضعیف یا نوسانات پراکنده بازار باشند که اعتبار کمتری دارند.
همچنین، عرض فنجان باید متناسب باشد؛ فنجانهایی که مدت زمان شکلگیریشان بیش از حد طولانی باشد، ممکن است در شرایط تغییرات بازار قدیمی شوند و دیگر نتوان به آنها اعتماد کرد. نسبت مناسب ارتفاع به عرض فنجان تضمین میکند که الگو شکل متعادل و قابل اتکایی دارد.
دسته باید نزدیک به مقاومت لبه فنجان تشکیل شود تا نقش اصلاح کوتاهمدت پیش از شکست را ایفا کند. اگر دسته خیلی پایینتر از سطح مقاومت قرار گیرد یا در ناحیهای دور از خط مقاومت شکل بگیرد، این موضوع اعتبار الگو را کاهش میدهد و شکست احتمالی ممکن است ضعیف یا نامعتبر باشد. موقعیت مناسب دسته باعث میشود معاملهگر بتواند نقطه ورود دقیقی داشته باشد و حد ضرر را به شکل منطقی تعیین کند.
الگوی فنجان و دسته معمولاً در روندهای مشخص (صعودی یا نزولی) ظاهر میشود و نشاندهنده ادامه حرکت بازار است. اگر این الگو در روند خنثی یا بدون جهت مشخص شکل بگیرد، اعتبارش بهشدت کاهش مییابد زیرا نمیتوان جهت روند آینده را با اطمینان پیشبینی کرد. حضور الگو در روندهای قوی، همراه با سایر سیگنالهای تاییدکننده، احتمال موفقیت معامله را افزایش میدهد و به معاملهگر اعتماد بیشتری برای ورود میدهد.
الگوی فنجان و دسته نه تنها یک تصویر زیبا روی نمودار است، بلکه ابزاری قدرتمند برای تشخیص روندهای قوی و موقعیتهای جذاب معاملاتی به شمار میآید. با درک عمیق از ساختار، مراحل شکلگیری و نکات کلیدی این الگو، میتوانید گامهای مطمئنتری در مسیر معاملهگری بردارید و ریسکهای بازار را به حداقل برسانید. هرچند هیچ الگویی در تحلیل تکنیکال ۱۰۰٪ قطعی نیست؛ اما فنجان و دسته با ترکیب قابلیت پیشبینی بالا و سادگی کاربرد، جایگاه ویژهای در سبد ابزارهای تحلیل شما خواهد داشت.
در پایان، شما را دعوت میکنیم تا نظرات خود را دربارهی الگوی Cup and Handle در فارکس ، با ما به اشتراک بگذارید تا با تبادل تجربیات، در نهایت همگی بتوانیم معاملات بهینهتری را در بازار تجربه کنیم.
👈 شروع ترید در فارکس با ثبت نام بروکر CaptialXtend
شاید دوست داشته باشید بخوانید:
تکنولوژی هوش مصنوعی در فارکس، ابزاری که دنیای معاملهگری را تغییر میدهد
1 سال پیش 8K بازدید
چرا بازارهای کریپتو سقوط میکنند؟ آیا قیمت بیتکوین (BTC) به 60000 دلار باز میگردد؟
11 ماه پیش 1K بازدید
آنچه خـواهید خـواند:
دستــههای محبــوب
آخریـن بررسی شدههای بازار سرمایه
عضو چراغ نیستید؟
ثبت نام