ETF بیت کوین چیست؟ بررسی صندوق قابل معامله در بورس بیت کوین

سرمایه‌گذاران خرد و کلان، از صندوق‌های بازنشستگی گرفته تا میلیاردرهای شناخته‌شده، بتوانند بدون زحمت حفظ کلید خصوصی یا نگرانی بابت امنیت کیف پول ارز دیجیتال، تنها با چند کلیک وارد دنیای بیت کوین شوند. این همان جادویی است که صندوق قابل معامله در بورس یا همان ETF بیت کوین می‌تواند رقم بزند.

ای تی اف را می‌توان پلی مطمئن میان دنیای سنتی بازار سرمایه و دنیای نوآورانه ارزهای دیجیتال دانست؛ پلی که بدون نیاز به کار با فناوری بلاکچین، امکان حضور ایمن، قانونی و ساده در بزرگ‌ترین بازار رمزارزی جهان را فراهم می‌کند. این ابزار سرمایه‌گذاری با فراهم‌کردن نقدشوندگی بالا، مدیریت حرفه‌ای دارایی‌ها، شفافیت قیمتی، کاهش ریسک و تنوع ‌بخشی به سبد سرمایه‌گذاری، شرایطی ایجاد می‌کند تا سرمایه‌گذاران خرد، نهادهای مالی و شرکت‌های بزرگ بتوانند با اطمینان و سهولت بیشتری در بازار بیت‌کوین فعالیت کنند.

در این مقاله از آموزش ارز دیجیتال چراغ، به طور کامل ابتدا به بررسی مفهوم  ETF و جایگاه آن در بازارهای مالی میپردازیم. بعد از آن، توضیح خواهیم داد که ETF بیتکوین چیست؟ چگونه کار می‌کند؟ چه مزایا و معایبی دارد و مهم‌تر از همه، پذیرش این صندوق‌ها چه تاثیری بر قیمت و آینده بیت کوین خواهد داشت؟ با ما تا انتها همراه باشید.

ETF چیست؟

ETF که مخفف Exchange-Traded Fund یا همان صندوق قابل معامله در بورس است، در واقع، نوعی صندوق سرمایه‌گذاری است که مجموعه‌ای از یک یا چند دارایی مانند سهام، کالا یا ارز را در قالب یک سبد نگهداری می‌کند و واحدهای آن به شکل سهم در بورس خریدوفروش می‌شود. قیمت هر واحد ETF بر اساس ارزش دارایی‌های موجود در سبد آن تغییر می‌کند. برخلاف صندوق‌های سنتی، خریدوفروش ETF درست مانند یک سهم عادی در طول ساعات معاملات بورس انجام می‌شود و تحت مقررات رسمی بازار سرمایه هر کشور قرار دارد.

امروزه ETF‌ برای دارایی‌های مهمی مانند طلا، نفت و شاخص‌های بورسی در اغلب بازارهای مالی جهان وجود دارد و گردش روزانه میلیاردها دلار سرمایه در آن انجام می‌شود. ارزش این واحدها مستقیماً تابع قیمت دارایی‌ها یا شاخص‌های مبنای خود است. به‌عنوان نمونه، اولین ETF جهان با نام SPDR S&P 500 و نماد SPY بر اساس شاخص S&P 500 عرضه شد و قیمت آن بر مبنای تغییرات این شاخص تعیین می‌گردید.

صندوق مشترک چیست و چه تفاوتی با صندوق ETF دارد؟

صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک (Mutual Funds) از رایج‌ترین روش‌های سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بازارهای مالی هستند. در این روش، سرمایه افراد مختلف تجمیع شده و مدیریت آن به عهده تیمی از مدیران حرفه‌ای سرمایه‌گذاری گذاشته می‌شود که تصمیم‌گیری‌ها را به نمایندگی از سرمایه‌گذاران انجام می‌دهند.

تفاوت اصلی صندوق مشترک با صندوق قابل معامله در بورس (ETF) در نحوه و زمان معامله واحدهای آن است. واحدهای ETF مانند سهام عادی در طول ساعات معاملاتی بورس خریدوفروش می‌شوند، اما واحدهای صندوق مشترک تنها یک‌بار در روز و بر اساس ارزش خالص دارایی‌ها (NAV) که در پایان روز محاسبه می‌شود، معامله می‌گردند. این موضوع باعث می‌شود ETFها نقدشوندگی و انعطاف‌پذیری بالاتری داشته باشند. همچنین، معافیت مالیاتی ETF معمولاً بیشتر است و هزینه کلی سرمایه‌گذاری در آن نسبت به صندوق مشترک کمتر خواهد بود، به همین دلیل گزینه جذاب‌تری برای سرمایه‌گذاران بزرگ و نهادی محسوب می‌شود.

ETF بیت کوین چیست؟

ETF بیت کوین ابزاری مالی است که به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد بدون نیاز به خرید و نگهداری مستقیم بیت‌کوین، در نوسانات قیمتی این رمزارز سرمایه‌گذاری کنند. این صندوق‌ها سبدی متشکل از بیت‌کوین واقعی یا قراردادهای آتی آن را در اختیار دارند و سهامشان همانند سهام شرکت‌ها در بورس خریدوفروش می‌شود. قیمت هر واحد این سهام مستقیماً با تغییرات قیمت بیت‌کوین بالا یا پایین می‌رود.

تفاوت اصلی ETF بیت‌کوین با خرید مستقیم BTC در این است که سرمایه‌گذار دیگر دغدغه‌هایی مانند حفظ امنیت کلید خصوصی، مدیریت کیف پول یا کار با صرافی‌های ارز دیجیتال را ندارد. کافی است یک حساب کارگزاری بورسی داشته باشد و سهام موردنظر را بخرد. این فرآیند، مشابه خرید سهام سایر صندوق‌ها یا شرکت‌هاست، اما پشتوانه آن بیت‌کوین است.

معاملات ETF تنها در ساعات کاری بورس انجام می‌شود و برای همه اشخاص حقیقی و حقوقی (چه سرمایه‌گذاران خرد و چه سازمانی) قابل دسترس است. جذابیت اصلی این ابزار در ترکیب مزایای بازار بورس با فرصت‌های بازار کریپتو است؛ جایی که امنیت، قوانین شفاف‌تر و راحتی کارگزاری جایگزین پیچیدگی‌های فنی بازار ارز دیجیتال می‌شود.

لازم به ذکر است که نخستین مجموعه ETFهای بیت‌کوین، در ژانویه ۲۰۲۴، توسط کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC) به تایید رسید. از شناخته‌شده‌ترین آن‌ها می‌توان صندوق آی شیرز (IBIT)، صندوق گری اسکیل (GBT) و صندوق فیدلیتی وایز (FBTC) اشاره کرد که هر یک سهم قابل معامله بیت‌کوین را به صورت رسمی وارد بازار سرمایه سنتی کردند.

تاریخچه ETF بیت‌کوین

تاریخچه ETF بیت‌کوین در ایالات متحده به سال ۲۰۱۳ بازمی‌گردد؛ زمانی که کامرون و تایلر وینکلواس، بنیان‌گذاران صرافی جمینای (Gemini)، نخستین درخواست ایجاد یک ETF اسپات بیت‌کوین را به کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC) ارائه کردند.

اگرچه این درخواست تأیید نشد، اما پس از آن شرکت‌های سرمایه‌گذاری شناخته‌شده‌ای مانند Fidelity، Grayscale، VanEck و WisdomTree نیز برای راه‌اندازی این صندوق‌ها اقدام به ثبت درخواست در SEC کردند تا اولین ETF اسپات بیت‌کوین را در آمریکا عرضه کنند.

در ادامه، درخواست‌هایی از سوی غول‌های سرمایه‌گذاری مانند بلک‌راک (BlackRock) نشان‌دهنده علاقه مجدد بازار بود و در نهایت مسیر را برای تأیید رسمی SEC هموار کرد.

در ۱۰ ژانویه ۲۰۲۴، گری گنسلر، رئیس SEC، با انتشار بیانیه‌ای رسمی از تأیید معاملات ETF اسپات بیت‌کوین در آمریکا خبر داد. این تصمیم پس از رد بیش از ۲۰ درخواست بین سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۴ اتخاذ شد و نقطه عطفی برای بازار رمزارزها به شمار می‌رفت.

البته این مسیر بدون حاشیه نبود. یک روز پیش از اعلام رسمی، حساب کاربری رسمی SEC در توییتر پیامی منتشر کرد که از تأیید ETFهای اسپات بیت‌کوین خبر می‌داد، اما این توییت ساعتی بعد حذف شد و رئیس SEC در حساب شخصی خود اعلام کرد که «حساب هک شده و یک توییت غیرمجاز منتشر شده است.»

با وجود این اتفاقات، بسیاری معتقدند تأیید ETF اسپات بیت‌کوین در آمریکا راهی ساده‌تر برای سرمایه‌گذاری در رمزارزها فراهم کرده است؛ چراکه این ابزار از قالبی آشنا در بازار سهام سنتی استفاده می‌کند و در عین حال امکان دسترسی غیرمستقیم به بیت‌کوین را فراهم می‌سازد.

در سایر کشورها، روند تصویب ETF بیت‌کوین سریع‌تر پیش رفت. به عنوان مثال، در سال ۲۰۲۱، رگولاتورهای کانادا به ترتیب Purpose Bitcoin ETF (TSE: BTCC) و Evolve Bitcoin ETF (TSE: EBIT) را تأیید کردند. این دو محصول، نخستین ETFهای اسپات بیت‌کوین با تسویه فیزیکی در جهان بودند که عرضه آن‌ها یک نقطه عطف مهم در تاریخ سرمایه‌گذاری رمزارزی محسوب می‌شود.

انواع ETF بیتکوین

ETFهای بیت‌کوین به‌طور کلی در دو دسته اصلی قرار می‌گیرند: ETF اسپات (Spot ETF) و ETF آتی (Futures ETF). هر یک از این ابزارها ساختار، شیوه معامله و سطح ریسک متفاوتی دارد و انتخاب بین آن‌ها به اهداف و تجربه سرمایه‌گذار بستگی دارد.

۱. ETF اسپات بیت‌ کوین (Spot Bitcoin ETF)

ETF اسپات بیت‌کوین (Spot Bitcoin ETF) صندوقی است که به‌طور مستقیم بیت‌کوین واقعی را خریداری و نگهداری می‌کند و ارزش هر واحد آن دقیقاً بر اساس قیمت لحظه‌ای بیت‌کوین در بازار نقدی تعیین می‌شود. این ساختار به سرمایه‌گذاران—به‌ویژه افراد و نهادهای فعال در بازارهای مالی سنتی—امکان می‌دهد بدون نیاز به خرید مستقیم، مدیریت کلید خصوصی، نگهداری کیف پول دیجیتال یا مواجهه با ریسک‌های امنیتی ذخیره‌سازی، در معرض تغییرات قیمت بیت‌کوین قرار گیرند. به دلیل آنکه معاملات این صندوق‌ها از طریق کارگزاری‌های تحت نظارت بورس انجام می‌شود، توانسته‌اند اعتماد سرمایه‌گذاران محافظه‌کار و سازمانی را جلب کنند. علاوه بر شفافیت و قانون‌گذاری، برخی از این صندوق‌ها امکان شورت کردن بیت‌کوین را نیز فراهم کرده‌اند.

اولین ETF اسپات بیت‌کوین پس از سال‌ها انتظار و چندین دور اصلاح درخواست‌ها، در ۱۰ ژانویه ۲۰۲۴ (۲۰ دی ۱۴۰۲) با تأیید کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC) عرضه شد. همزمان، SEC مجوز ۱۱ صندوق اسپات بیت‌کوین را صادر کرد که اکنون ۶ مورد در بورس شیکاگو، ۳ مورد در بورس نیویورک و ۲ مورد در بورس نزدک معامله می‌شوند.

از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به ARK 21Shares (ARKB)، Invesco Galaxy (BTCO)، VanEck (HODL)، WisdomTree (BTCW)، Fidelity (FBTC)، Valkyrie (BRRR)، BlackRock (IBIT)، Grayscale (GBTC)، Bitwise (BITB)، Hashdex (DEFI) و Franklin Templeton (EZBC) اشاره کرد. در حال حاضر GBTC گری‌اسکیل با ارزش بازار ۳۸.۹۷ میلیارد دلار در صدر است، پس از آن IBIT بلک‌راک با ۶.۶۰ میلیارد دلار و FBTC فیدلیتی با ۲.۳۴ میلیارد دلار قرار دارند.

۲. ETF آتی بیت‌ کوین (Futures Bitcoin ETF)

ETF آتی بیت‌کوین (Futures Bitcoin ETF) صندوق قابل معامله‌ای است که به ‌جای نگه‌داری بیت‌کوین واقعی، بر پایه قراردادهای آتی بیت‌کوین (Futures Contracts) فعالیت می‌کند. در این قراردادها، دو طرف توافق می‌کنند مقدار مشخصی بیت‌کوین را در تاریخی معین و با قیمتی از پیش تعیین‌شده معامله کنند، صرف‌نظر از قیمت واقعی روز تسویه؛ این تاریخ، سررسید یا تسویه نام دارد. چنین قراردادهایی عمدتاً در بازارهایی معتبر مانند بورس کالای شیکاگو (CME) معامله می‌شوند و ممکن است با پرمیوم یا تخفیف نسبت به قیمت نقدی همراه باشند. در ساختار ETF آتی، قیمت سهام صندوق بر مبنای ارزش این قراردادهای مشتقه تعیین می‌شود و مدیریت صندوق برای همگام‌سازی قیمت با بازار آتی، در آن‌ها موقعیت‌گیری می‌کند؛ به همین دلیل، این ETFها حرکت قیمت معاملات آتی را دنبال می‌کنند و نه قیمت لحظه‌ای خود بیت‌کوین.

جذابیت این ابزار بیشتر برای سفته‌بازی و نوسان‌گیری است، اما به دلیل ماهیت قراردادهای آتی، عواملی مانند کانتانگو / بکواردیشن (هزینه تمدید یا اختلاف ساختاری با بازار نقدی) می‌توانند باعث انحراف بازدهی آن از تغییرات واقعی قیمت بیت‌کوین شوند. نخستین ETF آتی بیت‌کوین در فوریه ۲۰۲۱ در کانادا با نماد BTCC عرضه شد و تنها در ۴۸ ساعت بیش از ۴۲۰ میلیون دلار سرمایه جذب کرد. در آمریکا نیز، ProShares BITO در اکتبر ۲۰۲۱ با مجوز SEC آغاز به کار کرد و ظرف چند روز ۵۵۰ میلیون دلار سرمایه ورودی داشت. به دنبال آن، شرکت‌هایی همچون Valkyrie، VanEck، Simplify و Global X وارد این عرصه شدند و بازار ETF آتی بیت‌کوین را به محیطی رقابتی و پرتحرک تبدیل کردند.

با درک تفاوت‌های این دو نوع ETF، اکنون می‌توانید به راحتی تصمیم بگیرید که بخواهید مستقیماً در قیمت نقدی بیت‌کوین سرمایه‌گذاری کنید یا از طریق قراردادهای آتی، بر اساس پیش‌بینی قیمت آینده معامله نمایید.

مزایا و معایب ETF بیت ‌کوین

مزایا

ETF بیت‌کوین مجموعه‌ای از مزایا را برای سرمایه‌گذاران خرد و سازمانی فراهم می‌کند که باعث شده این ابزار به پلی میان بازار سنتی و دنیای کریپتو تبدیل شود. مهم‌ترین مزایای آن عبارت‌اند از:

۱. سهولت و دسترسی بالا

سرمایه‌گذاران بدون نیاز به ایجاد حساب در صرافی ارز دیجیتال یا مدیریت کیف پول و کلید خصوصی، می‌توانند با همان حساب کارگزاری بورسی خود سهام ETF بیت‌کوین را خریدوفروش کنند. این ویژگی، ورود به بازار بیت‌کوین را برای معامله‌گران سنتی ساده و بدون پیچیدگی‌های فنی می‌سازد.

۲. چارچوب قانونی و امنیت حقوقی

بسیاری از سازمان‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری به دلایل حقوقی یا مقررات داخلی اجازه خرید مستقیم بیت‌کوین را ندارند. ETF بیت‌کوین که تحت نظارت نهادهای مالی (مانند SEC در آمریکا) فعالیت می‌کند، این امکان را فراهم می‌کند تا سرمایه‌گذاران نهادی به شکل کاملاً رسمی و قانونی در این دارایی حضور داشته باشند. این جایگاه قانونی، سطح اطمینان و اعتماد به بازار کریپتو را تقویت می‌کند.

۳. امنیت در سرمایه‌گذاری‌های کلان

خرید و ذخیره مقادیر زیاد بیت‌کوین، چالش‌های امنیتی و هزینه‌های بالای نگهداری دارد. با سرمایه‌گذاری در ETF، مسئولیت ذخیره‌سازی و حفاظت از بیت‌کوین‌ها بر عهده متولیان صندوق است و سرمایه‌گذار از ریسک سرقت، گم‌شدن دارایی یا از دست رفتن کلید خصوصی مصون می‌ماند.

۴. مزایای مالیاتی

در برخی کشورها، معاملات صندوق‌های بورسی از معافیت یا تخفیف مالیاتی برخوردارند. این مزیت می‌تواند سرمایه‌گذاران بزرگ را به جای خرید مستقیم بیت‌کوین، به سرمایه‌گذاری در ETF آن ترغیب کند و ریسک مخاطرات مالیاتی را کاهش دهد.

۵. تنوع‌بخشی به پرتفوی

برخی ETFهای بیت‌کوین تنها بر BTC متمرکز نیستند و ممکن است دارایی‌های دیگری مانند طلا یا سهام شرکت‌های حوزه بلاکچین را نیز شامل شوند. این ساختار امکان کاهش ریسک از طریق تنوع‌بخشی را فراهم کرده و به سرمایه‌گذار اجازه می‌دهد بازده خود را از چندین بازار به‌صورت همزمان دریافت کند.

۶. نقدشوندگی و جذب سرمایه‌گذاران جدید

عرضه ETF بیت‌کوین در بازار بورس سبب می‌شود سرمایه‌گذاران نهادی و افراد بیشتری وارد بازار شوند و این امر افزایش نقدینگی بازار و بهبود کارایی آن را در پی دارد.

۷. امکان سودآوری در بازار نزولی

برخی ETFهای بیت‌کوین قابلیت شورت‌کردن (Short Selling) دارند که به سرمایه‌گذار اجازه می‌دهد در صورت کاهش قیمت BTC نیز سود کسب کند.

۸. کاهش ترس و بی‌اعتمادی به کریپتو

به دلیل سابقه کلاهبرداری‌ها، هک‌ها و گزارش‌های منفی در صنعت کریپتو، بسیاری از سرمایه‌گذاران به خرید مستقیم BTC بی‌اعتمادند. ETF بیت‌کوین به‌عنوان یک ابزار آشنا و قابل معامله در بورس سنتی، نگرانی‌ها را کاهش داده و آرامش خاطر بیشتری ایجاد می‌کند.

معایب ETF بیت‌کوین

با وجود مزایای متعدد، ETF بیت‌کوین محدودیت‌ها و ریسک‌هایی دارد که باعث می‌شود تجربه آن با نگهداری مستقیم بیت‌کوین واقعی کاملاً متفاوت باشد. مهم‌ترین معایب این ابزار مالی عبارت‌اند از:

۱. خطای ردیابی (Tracking Error)

عملکرد ETF لزوماً با تغییرات قیمت دارایی پایه (بیت‌کوین) یکسان نیست. نوسانات عرضه و تقاضا، هزینه‌های مدیریتی و ساختار صندوق می‌توانند باعث شوند قیمت بازار ETF بالاتر یا پایین‌تر از ارزش واقعی بیت‌کوین قرار گیرد. این اختلاف که «خطای ردیابی» نام دارد، ممکن است سود یا زیان سرمایه‌گذار را تحت‌تأثیر قرار دهد.

مثال: در بازه ۱۹ تا ۲۷ اکتبر ۲۰۲۱، در حالی‌که قیمت بیت‌کوین تنها ۱٪ افت کرد، ارزش سهام ETF پروشرز ۲.۴۵٪ و گری‌اسکیل ۷.۵٪ کاهش یافت.

۲. کارمزدهای بالا

بسیاری از صندوق‌های ETF بیت‌کوین، مانند ProShares، کارمزد مدیریت سالانه نسبتاً بالایی (مثلاً ۰.۹۵٪) دارند. علاوه‌بر این، هزینه‌های تراکنش کارگزاری نیز جداگانه محاسبه می‌شود. در بلندمدت این کارمزدها می‌توانند بازده سرمایه‌گذاری را کاهش دهند.

۳. از دست رفتن ماهیت غیرمتمرکز

یکی از ارزش‌های اصلی بیت‌کوین، غیرمتمرکز بودن و کنترل کامل دارایی توسط مالک است. با خرید ETF، کلیدهای خصوصی و بیت‌کوین واقعی در اختیار متولیان صندوق قرار می‌گیرد، که باعث تمرکز و وابستگی به نهادهای مالی می‌شود. این موضوع با فلسفه آزادی مالی بیت‌کوین در تضاد است.

۴. محدودیت ساعات معامله

بیت‌کوین در بازار جهانی به صورت ۲۴ ساعته و ۷ روز هفته معامله می‌شود، اما ETF بیت‌کوین فقط در ساعات کاری بورس قابل خریدوفروش است. این موضوع می‌تواند باعث از دست رفتن فرصت‌های مهم معاملاتی، به‌ویژه در زمان رویدادهای بزرگ یا نوسانات شدید، شود.

۵. تأخیر در تسویه معاملات

انتقال بیت‌کوین واقعی تقریباً آنی انجام می‌شود و کارمزد کمی دارد، اما تسویه معاملات ETF مانند سهام معمولی معمولاً دو روز کاری طول می‌کشد. این تأخیر سرمایه‌گذار را دوباره به چارچوب سیستم مالی سنتی بازمی‌گرداند.

۶. عدم استفاده به‌عنوان ابزار پرداخت

برخلاف بیت‌کوین واقعی که می‌تواند مستقیماً برای خرید کالا و خدمات استفاده شود، سهام ETF صرفاً یک دارایی مالی است و برای پرداخت باید ابتدا به پول فیات تبدیل گردد. این موضوع یکی از مزیت‌های کلیدی BTC را از سرمایه‌گذار سلب می‌کند.

به بیان ساده، ETF بیت‌کوین راحتی و رسمیت بیشتری دارد، اما بخشی از آزادی، انعطاف و ویژگی‌های ذاتی خود بیت‌کوین را از بین می‌برد.

رویکرد قانون‌گذاران نسبت به ETF

کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC)، به‌عنوان نهاد ناظر بزرگ‌ترین بازار سرمایه جهان، صندوق‌های ETF را مشمول قانون شرکت‌های سرمایه‌گذاری مصوب ۱۹۴۰ می‌داند. این صندوق‌ها در بسیاری از جنبه‌ها تحت همان چارچوب نظارتی قرار دارند که برای صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک (Mutual Funds) و تراست‌های سرمایه‌گذاری واحد (UIT) اعمال می‌شود. با توجه به دستورالعمل‌ها و هشدارهای رسمی SEC، الزامات کلیدی نظارت بر ETFها عبارت‌اند از:

• انطباق با قوانین اوراق بهادار فدرال و معافیت‌های مرتبط
• هدف این قوانین، حفظ امنیت سرمایه‌گذاری و کاهش ریسک‌های احتمالی برای سرمایه‌گذاران است.
• محدودیت در استفاده از اهرم (Leverage)
• صندوق‌ها ملزم به رعایت سقف‌های قانونی در استفاده از اهرم‌های مالی و همچنین انجام معاملات با اشخاص وابسته هستند تا از ایجاد تضاد منافع جلوگیری شود.
• افشای کامل اطلاعات و گزارش‌دهی شفاف

• صادرکنندگان ETF باید جزئیات کامل از وضعیت صندوق، ترکیب دارایی‌ها، کارمزدها، و عملکرد را به‌صورت دوره‌ای و شفاف منتشر کنند تا سرمایه‌گذاران بتوانند تصمیم آگاهانه بگیرند.

به طور خلاصه، دیدگاه قانون‌گذاران در قبال ETF بر پایه حمایت حداکثری از سرمایه‌گذاران، شفافیت عملکرد صندوق و محدودسازی ریسک‌های سیستماتیک است.

کشمکش SEC با ETF بیت‌کوین و تغییر رویکرد قانون‌گذاران

سال‌ها کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC)، به ریاست گری گنسلر (Gary Gensler)، در برابر صدور مجوز برای ETF بیت‌کوین موضعی سخت‌گیرانه داشت. نمونه بارز این رویکرد، رد شدن دو درخواست متوالی صرافی Gemini برای راه‌اندازی صندوق قابل معامله بیت‌کوین در بورس ایالات متحده بود.

با وجود این مخالفت‌ها، بسیاری از کارشناسان بر اهمیت این صندوق‌ها تأکید داشتند. به گفته بن جانسون، مدیر تحقیق بین‌المللی ETF در شرکت Morningstar:

«پذیرش ETFهای رمزارزی می‌تواند میلیون‌ها یا حتی میلیاردها دلار سرمایه تازه به بازار تزریق کرده و گامی مهم در مدرن‌سازی ساختار سنتی مالی باشد.»

سرانجام در ۲۶ سپتامبر ۲۰۱۹، SEC قانون جدیدی را برای به‌روزرسانی مقررات ETFها به تصویب رساند. این قانون با ایجاد یک چارچوب نظارتی شفاف و یکپارچه، روند ورود ETFها به بازار را ساده‌تر کرد و نیاز به دریافت معافیت‌های پرهزینه و زمان‌بر را حذف نمود.

یک سال بعد، SEC معافیت‌های قبلی برخی از ETFها را لغو و اجرای الزامات جدید را الزامی کرد. هدف از این تغییرات، حفاظت بیشتر از سرمایه‌گذاران، افزایش شفافیت، و ایجاد بستر مناسب‌تر برای نوآوری و رقابت در بازار بود. این تحول به‌ویژه برای سرمایه‌گذاران خرد اهمیت داشت، زیرا ETF روزبه‌روز سهم بیشتری در سبد سرمایه‌گذاری آن‌ها پیدا می‌کند.

وضعیت فعلی ETF بیت کوین در ایران

چند سالی است که ETF بیت‌کوین در صنعت فارکس به رسمیت شناخته شده است، اما همچنان این ابزار مالی در فهرست بسیاری از بروکرها و کارگزاری‌هایی که به کاربران ایرانی خدمات می‌دهند، جایگاهی ندارد. با این حال، رشد فزاینده علاقه‌مندی به ارزهای دیجیتال و گسترش فرهنگ سرمایه‌گذاری نوین، زمینه‌ساز تغییرات بالقوه در آینده نزدیک شده است.

در همین راستا، برخی شرکت‌های بزرگ فعال در بازار سرمایه ایران، طرح‌هایی برای عرضه نخستین ETF نقدی بیت‌کوین در بورس تهران ارائه کرده‌اند. همچنین، مقامات سازمان بورس اوراق بهادار نیز بارها از مزایا و آثار مثبت راه‌اندازی چنین صندوقی سخن گفته‌اند. با این همه، تاکنون هیچ مجوز رسمی برای فعالیت ETF بیت‌کوین در کشور صادر نشده و تحقق آن منوط به تصمیمات و سیاست‌گذاری‌های آتی نهادهای نظارتی است.

تجربه کشورهای پیشرو در راه‌اندازی ETF بیت کوین

در سطح جهانی، بسیاری از اقتصادهای توسعه‌یافته و نوظهور به سمت راه‌اندازی ETF بیت کوین حرکت کرده‌اند. کشورهایی مانند سوئیس، کانادا، آلمان، هنگ‌کنگ و برزیل جزو پیشگامان این حوزه هستند و با تصویب صندوق‌های معاملاتی بیت کوین، امکان سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در این رمزارز را برای مردم فراهم کرده‌اند. سرمایه‌گذاران در این کشورها می‌توانند بدون نیاز به خرید و نگهداری مستقیم بیت کوین، تنها با خرید واحدهای ETF، در نوسانات و بازدهی این دارایی دیجیتال مشارکت کنند.

چگونه در ETF بیت‌کوین سرمایه‌گذاری کنیم؟

همانطور که پیش از این هم اشاره کردیم، هنوز ETF بیتکوین بهطور رسمی در بسیاری از بروکرها در دسترس نیست. با این وجود، در ادامه مراحل لازم برای سرمایه‌گذاری در آن را آورده‌ایم:

۱. انتخاب یک کارگزاری معتبر: اولین گام، انتخاب یک بروکر معتبر است. بسیاری از بروکرهای فارکس اکنون دسترسی به ETF بیت‌کوین را فراهم کرده‌اند. مهم است که از پلتفرمی استفاده کنید که تحت نظارت قانونی باشد و سابقه قابل اعتماد داشته باشد.

۲. افتتاح حساب کاربری: پس از انتخاب کارگزاری، باید یک حساب کاربری باز کنید. این فرآیند معمولاً شامل ارائه اطلاعات شخصی و مدارک شناسایی است. برخی پلتفرم‌ها ممکن است یک سؤالات سنجش مناسب بودن سرمایه‌گذاری (Suitability Questionnaire) نیز از شما بخواهند تا مطمئن شوند ETF بیت‌کوین برای شما مناسب است.

۳. تامین وجه حساب: پیش از خرید ETF بیت‌کوین، باید حساب کارگزاری خود را شارژ کنید. بیشتر کارگزاری‌های معتبر از انتقال بانکی، کارت اعتباری و سایر روش‌های پرداخت پشتیبانی می‌کنند. توجه داشته باشید که برخی پلتفرم‌ها برای واریز وجه کارمزد دریافت می‌کنند؛ بنابراین شرایط و ضوابط را با دقت مطالعه کنید.

۴. انتخاب ETF بیت‌کوین مناسب: بعد از شارژ حساب، می‌توانید ETF مورد نظر خود را انتخاب کنید. بررسی عوامل مهمی مانند کارمزد مدیریت، نقدشوندگی، عملکرد گذشته و اعتبار صندوق به تصمیم‌گیری بهتر کمک می‌کند.

۵. ثبت سفارش خرید: پس از انتخاب ETF، سفارش خرید خود را ثبت کنید. در این مرحله باید تعداد سهم‌ها و قیمت مورد نظر برای خرید را مشخص کنید. توجه داشته باشید که قیمت ETF بیت‌کوین می‌تواند نوسانات زیادی داشته باشد؛ بنابراین لازم است سرمایه‌گذاری خود را بررسی و استراتژی خود را مطابق شرایط بازار تنظیم کنید.

۶. پیگیری و مدیریت سرمایه‌گذاری: سرمایه‌گذاری در ETF بیت‌کوین نیازمند نظارت مداوم است تا از تغییرات بازار و اخبار مرتبط با بیت‌کوین مطلع باشید و تصمیمات خود را به موقع اتخاذ کنید.

ETF‌ سایر ارزهای دیجیتال

در سال‌های اخیر، دامنه صندوق‌های ETF ارز دیجیتال تنها به بیت‌کوین محدود نمانده و دیگر رمزارزهای برجسته نیز وارد این حوزه شده‌اند. برجسته‌ترین نمونه، اتریوم است که با عرضه ETF اسپات ETH در ایالات متحده، مسیر سرمایه‌گذاری قانونی و ساده را برای سرمایه‌گذاران سنتی هموار کرده است. این اقدام نه‌تنها جایگاه و مشروعیت اتریوم را در بازارهای مالی تقویت کرده، بلکه نشان‌دهنده استقبال نهادهای مالی از پذیرش فناوری بلاکچین و نوآوری‌های آن است.

علاوه بر اتریوم، رمزارزهای دیگری نیز در قالب ETF وارد بازار شده‌اند. برای مثال، در اروپا صندوق‌های ETF چندارزی ایجاد شده‌اند که سبدی متشکل از دارایی‌هایی نظیر ریپل (XRP)، سولانا (Solana) و کاردانو (Cardano) را در قالب یک محصول واحد ارائه می‌کنند. این تنوع، ضمن افزایش سهولت دسترسی به بازارهای کریپتو، فرصت ایجاد پرتفوی متنوع و مدیریت ریسک بهتر را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌سازد.

به‌طور کلی، گسترش ETF در ارزهای دیجیتال مختلف نشان‌دهنده بلوغ روزافزون بازار و تمایل سرمایه‌گذاران به راهکارهای ساده، قانونمند و متنوع برای ورود به این حوزه نوین است.

تاثیر ETF بر قیمت بیت‌کوین؛ فرصتی برای رشد یا نوسان؟

پذیرش ETF بیت‌کوین (به‌ویژه در بازار سرمایه عظیم ایالات متحده) همواره به‌عنوان یکی از عوامل بالقوه جهش قیمت این ارز دیجیتال مطرح بوده است. از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۲، کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC) بارها درخواست شرکت‌های بزرگ برای راه‌اندازی صندوق معامله‌پذیر بیت‌کوین را رد کرد، تا اینکه نخستین ETF تایید شد.

پس از عرضه اولیه این صندوق، بازار در کوتاه‌مدت رفتاری مشابه الگوی معروف «با شایعه بخر، با خبر بفروش» از خود نشان داد و قیمت‌ها افت کرد؛ اما در نگاه بلندمدت، این تحول مسیر ورود سرمایه‌گذاران نهادی و ثروتمندان را هموار کرد. چنین دسترسی قانونی می‌تواند منجر به تزریق صدها میلیون دلار سرمایه تازه به بازار شود.

ETFها برای سرمایه‌گذاران بزرگ نه‌تنها خرید و فروش بیت‌کوین را ساده و قانونی می‌کنند، بلکه دغدغه‌های مربوط به رعایت مقررات، انتقال دارایی به وارثان و امنیت نگه‌داری را نیز از میان برمی‌دارند. با این حال، باید توجه داشت که این ابزار مالی، همان‌قدر که می‌تواند به رشد بازار کمک کند، ممکن است با تغییر ساختار سرمایه‌گذاری، چهره بیت‌کوین را در بلندمدت دگرگون سازد.

سخن پایانی

پذیرش ETF بیت‌کوین را می‌توان نقطه عطفی در تاریخ این ارز دیجیتال دانست؛ نقطه‌ای که بیت‌کوین، با حفظ ماهیت فناورانه و دیجیتال خود، وارد تالارهای رسمی بازار سرمایه شد و مشروعیتی قانونی به‌دست آورد که سال‌ها از آن محروم بود. این صندوق‌ها می‌توانند موجی تازه از سرمایه‌گذاران بزرگ، شرکت‌های مالی و مؤسسات سرمایه‌گذاری را وارد بازی کنند و میلیاردها دلار سرمایه را به بازار تزریق نمایند.

با این حال، باید به روی دیگر سکه هم نگریست؛ ورود سرمایه‌گذاران نهادی ممکن است در مسیر آینده این دارایی غیرمتمرکز، سایه‌ای از تمرکزگرایی بیفکند. بیت‌کوین تاکنون با شعار آزادی مالی و حذف واسطه‌ها پیش آمده و ETF ممکن است مرز میان آزادی و نظارت رسمی را باریک‌تر از همیشه کند.

در نهایت، ETF بیت‌کوین نه «کاملاً خوب» است و نه «کاملاً بد»؛ بلکه ابزاری است که می‌تواند به‌ اندازه‌ای که از آن بهره می‌بریم، سرنوشت این بازار را شکل دهد. این گام بزرگ فقط آغاز راه است، و آینده نشان خواهد داد که بیت‌کوین تا کجا می‌تواند میان وال‌استریت و آرمان‌های غیرمتمرکز خود تعادل برقرار کند.

👈 ترید هوشمندانه در بازار ارزهای دیجیتال با دانلود اکسپرت رایگان برای متاتریدر