فیبوناچی چیست و چه کاربردی دارد؟

اگر تجربه‌ای در معاملات بازارهای مالی داشته باشید، احتمالاً متوجه شده‌اید که انواع دارایی‌ها از جمله ارزهای دیجیتال، سهام بورس و طلا، همگی تحت تأثیر الگوها و مدل‌های خاصی قرار دارند. یکی از این الگو‌ها، فیبوناچی است که کاربردهای گسترده‌ای در زمینه‌های مختلف از جمله بازارهای مالی دارد. 
در این مقاله از آموزش چراغ، به طور جامع و کامل به سوال فیبوناچی چیست؟ پاسخ می‌دهیم و به بررسی مهم‌ترین کاربردهای فیبوناچی در بازار‌های مالی می‌پردازیم.

سری فیبوناچی چیست؟

سری فیبوناچی، به نام یک ریاضیدان ایتالیایی به نام لئوناردو فیبوناچی شناخته می‌شود. وی در قرن سیزدهم میلادی در کتابی به نام *Liber Abaci* که در سال 1202 میلادی منتشر شد، این دنباله را معرفی کرد. 
سری فیبوناچی، دنباله‌ای از اعداد است که هر عدد (به جز دو عدد اول) برابر مجموع دو عدد قبلی خود خواهد بود. این اعداد به افتخار لئوناردو فیبوناچی، ریاضی‌دان برجسته اروپایی قرن سیزدهم نام‌گذاری شده‌اند. 
نکته جالب در مورد این دنباله و نسبت‌های ناشی از آن، حضور آن‌ها در جنبه‌های مختلف طبیعت است. به عنوان مثال، بررسی زاویه شاخه‌ها نشان می‌دهد که الگوی رشد آن‌ها به طور قابل ملاحظه‌ای با دنباله فیبوناچی و نسبت طلایی مرتبط خواهد بود. 
مطالعات نشان می‌دهد که درختان با رعایت این الگوی رشد، می‌توانند بخش بیشتری از نور خورشید را جذب کنند. علاوه بر این، دنباله فیبوناچی در تحلیل تکنیکال بازارهای مالی نیز نقش مهمی ایفا می‌کند. 
همان طور که ذکر شد، به جز دو عدد ابتدایی این دنباله، سایر اعداد نتیجه جمع دو عدد قبلی خود هستند. به عنوان مثال، عدد ششم این دنباله که معادل ۵ است، از جمع عدد چهارم (۲) و عدد پنجم (۳) به دست می‌آید. نخستین اعداد این دنباله به شرح زیر هستند:
 (۱۴۴- ۸۹ - ۵۵ - ۳۴ - ۲۱ - ۱۳ - ۸ - ۵ - ۳ - ۲ - ۱ - ۱ – ۰)

اعداد و نسبت‌های فیبوناچی

با تقسیم اعداد فیبوناچی به یکدیگر، نسبت‌های خاصی به نام نسبت‌های فیبوناچی شکل می‌گیرد. به عنوان مثال، اگر هر عدد از این دنباله را بر عدد بعدی‌اش (یا بر عدد قبلی‌اش) تقسیم کنیم، نسبت‌های جدیدی به دست می‌آید:
۱.۶۱۹۰ - ۱.۶۱۵۴ - ۱.۶۲۵ - ۱.۶ - ۱.۶۶۷ - ۱.۵ - ۲ - ۱ : تقسیم هر عدد بر عدد قبلی خود
۰.۶۱۸۲ - ۰.۶۱۷۶ - ۰.۶۱۹۰ - ۰.۶۱۵۴ - ۰.۶ - ۰.۶۶۷ - ۰.۵ - ۱ : تقسیم هر عدد بر عدد بعدی خود 
برای نمونه، اگر عدد ۳۴ را بر ۲۱ تقسیم کنیم، نتیجه تقریباً برابر با ۱.۶۱۸ خواهد بود. به همین منوال، اگر عدد ۳۴ را بر ۵۵ تقسیم کنیم، نسبت نزدیک به ۰.۶۱۸ به دست می‌آید.
عدد ۱.۶۱۸ که به عنوان فی (Phi) یا نسبت طلایی فیبوناچی شناخته می‌شود، به طور شگفت‌انگیزی در طبیعت، معماری، هنر و زیست‌شناسی ظاهر شده است. به عنوان نمونه، این نسبت در ساختار معبد پارتنون، نقاشی معروف مونالیزا اثر لئوناردو داوینچی، در الگوهای رشد آفتابگردان‌ها، شکل برگ‌های رز و همچنین در پوسته‌های صدف و شاخه‌های درختان قابل مشاهده خواهد بود.

فیبوناچی در بازارهای مالی

استفاده از اعداد فیبوناچی در معاملات مالی، از جمله در بازارهای فارکس، ارزهای دیجیتال، سهام و بورس، به ما این امکان را می‌دهد تا نقاط حمایت و مقاومت را بهتر شناسایی کنیم. این اعداد می‌توانند به تحلیل‌گران و معامله‌گران کمک کنند تا تشخیص دهند در کدام نقاط بازار احتمال تغییر روند یا بازگشت قیمت وجود دارد. 
در حالی که هر عدد در این دنباله از جمع دو عدد قبلی تشکیل می‌شود، نسبت‌های مشخص مانند ۲۳.۶٪، ۳۸.۲٪، ۵۰٪ و ۶۱.۸٪ جذابیت ویژه‌ای برای معامله‌گران دارند. این نسبت‌ها به عنوان اعداد کلیدی فیبوناچی در تحلیل تکنیکال شناخته می‌شوند و در نقاط مختلف، از جمله طبیعت، قابل مشاهده‌اند، اما در معاملات مالی به ویژه در شناسایی نقاط بحرانی قیمتی بسیار کارآمد هستند.
اگر بخواهیم به زبان ساده توضیح دهیم، زمانی که یک روند قیمت در نمودار وجود دارد (چه روند صعودی باشد و چه نزولی) معامله‌گران از نسبت‌های فیبوناچی برای شناسایی نقاط بازگشت یا سطوح حمایت و مقاومت استفاده می‌کنند.
به عنوان مثال، فرض کنید قیمت یک سهم از ۲۰۰ تومان به ۴۰۰ تومان افزایش یافته است. حالا می‌خواهیم بررسی کنیم اگر قیمت شروع به بازگشت کند، در چه سطوح قیمتی ممکن است متوقف شود. در اینجا، اعداد فیبوناچی نقاطی مانند ۱۸۳.۸، ۱۳۸.۵ و دیگر اعداد مشابه را به معامله‌گران ارائه می‌دهند.
این نقاط به معامله‌گر کمک می‌کنند تا مناطقی را که احتمال بازگشت قیمت در آن‌ها وجود دارد شناسایی کند و این اطلاعات تأثیر زیادی بر روند معاملاتش خواهد داشت.

انواع فیبوناچی

فیبوناچی انواع گوناگونی دارد که با استفاده از آن‌ها می‌توان به پیش‌بینی روند قیمت در بازار‌های مالی پرداخت. در ادامه به بررسی انواع فیبوناچی در بازار‌های مالی می‌پردازیم:

•    فیبوناچی اصلاحی (Fibonacci Retracements):

یکی از پرکاربردترین ابزارهای فیبوناچی محسوب می‌شود که تقریباً در تمامی پلتفرم‌های معاملاتی فارکس قابل دسترسی است. این ابزار به کمک یک خط عمل می‌کند که برای شناسایی یک روند اصلی مورد استفاده قرار می‌گیرد. 
با تنظیم این خط به صورت دستی بر روی خط روند، سطوح فیبوناچی به طور خودکار بر روی نمودار قیمت نمایش داده می‌شوند. هنگامی که ابزار فیبوناچی اصلاحی را بر روی چارت پیاده‌سازی می‌کنید، خطوط افقی به ظهور می‌رسند که سطوح ۰.۰۰، ۲۳.۶، ۳۸.۲، ۵۰.۰، ۶۱.۸ و ۱۰۰ را نمایان می‌کنند. پس از مشخص شدن سطوح فیبوناچی اصلاحی، می‌توان تحلیل فیبوناچی را آغاز کرد.

•    فیبوناچی زمانی (Fibonacci Time):

فیبوناچی زمانی، یک مفهوم کلیدی در تحلیل تکنیکال است که بر مبنای نسبت‌های زمانی استخراج شده از دنباله فیبوناچی بنا شده است. این مفهوم بر این فرض استوار خواهد بود که با بهره‌گیری از نسبت‌های زمانی فیبوناچی، می‌توان الگوها و تغییرات در زمان قیمت‌ها را پیش‌بینی کرد. 
در این روش، یک نقطه آغازین انتخاب می‌شود که به عنوان زمان شروع تلقی می‌گردد. سپس نسبت‌های فیبوناچی (مانند ۳۸.۲٪، ۵۰٪، ۶۱.۸٪ و غیره) به عنوان نقاط زمانی حیاتی بر روی نمودار قیمت‌ها تعیین می‌شوند. 
معامله‌گران و سرمایه‌گذاران از این سطوح زمانی برای پیش‌بینی زمان بروز تغییرات قیمت و نقاط عطف در بازار بهره می‌برند. آن‌ها ممکن است منتظر باشند که قیمت در این نقاط زمانی تغییر جهت دهد و یا با سطوح حمایت یا مقاومت اساسی برخورد کند. این مفهوم می‌تواند به عنوان ابزاری کارا در تحلیل زمانی قیمت‌ها و اتخاذ تصمیمات در بازارهای مالی به کار گرفته شود.

•    فیبوناچی اکستنشن (Fibonacci Extensions):

فیبوناچی اصلاحی به منظور شناسایی نواحی کلیدی حمایت و مقاومت به کار می‌رود تا معامله‌گران بتوانند با فرض ادامه روند قبلی وارد بازار شوند. در عوض، فیبوناچی اکستنشن می‌تواند به عنوان مکملی برای استراتژی‌های معاملاتی فیبوناچی عمل کند، چرا که اهداف قیمتی را به معامله‌گران ارائه می‌دهد.
این ابزار شامل سطوحی بیشتر از ۱۰۰% است و معامله‌گران می‌توانند از این سطوح برای تعیین نقاط خروج مناسب در راستای روند بازار بهره‌برداری کنند. از جمله سطوح محبوب فیبوناچی اکستنشن، می‌توان به ۱۶۱.۸%، ۲۶۱.۸% و ۴۲۳.۶% اشاره کرد.

•    فیبوناچی پروجکشن (Fibonacci Projection):

فیبوناچی پروجکشن، یکی از ابزارهای تحلیل تکنیکال است که برای پیش‌بینی سطوح قیمتی در بازارهای مالی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش به کمک نسبت‌های فیبوناچی، سطوح قیمتی را برای آینده تعیین می‌کند. 
با استفاده از فیبوناچی پروجکشن، می‌توان نقاط ورود و خروج مناسب را در معاملات شناسایی کرد. سطوح پیش‌بینی‌شده در این روش شامل ۱۶.۱٪، ۳۲.۸٪، ۵۰٪، ۶۸.۲٪، ۱۰۰٪ و ۱۶۱٪ از فاصله قاعده روند می‌باشند. 
این ابزار به تحلیل‌گران کمک می‌کند تا الگوهای قیمتی محتمل را شناسایی کرده و تصمیمات بهتری در مورد زمان ورود و خروج از معاملات بگیرند. فیبوناچی پروجکشن معمولاً در کنار سایر ابزارهای تحلیلی استفاده می‌شود تا ترکیبی از سطوح فیبوناچی و دیگر روش‌ها برای پیش‌بینی جهت حرکت قیمت‌ها ارائه کند.

•    فیبوناچی بادبزن (Fibonacci Fan):

این ابزار نیز یکی از روش‌های پرکاربرد است که بر اساس نسبت‌های فیبوناچی، اما به شیوه‌ای متفاوت در نمودار ظاهر می‌شود. برای استفاده از فیبوناچی بادبزن، به‌طور مشابه با فیبوناچی اصلاحی، باید روند را شناسایی کرده و این اندیکاتور را بر روی چارت اعمال کنید. 
سایر اجزای فیبوناچی بادبزن به‌صورت خودکار بر روی نمودار نمایش داده می‌شود. این ابزار شامل چند خط مورب است که به‌صورت عمودی از قله روند فاصله‌های ۳۸.۲٪، ۵۰٪ و ۶۱.۸٪ را مشخص می‌کند. پس از پیاده‌سازی فیبوناچی بادبزن بر روی نمودار، می‌توانیم واکنش قیمت به این سطوح مورب فیبوناچی را مشاهده کنیم.

کاربرد‌های فیبوناچی در بازار‌های مالی

کاربرد فیبوناچی در بازارهای مالی، به دلیل توانایی آن در شناسایی سطوح قیمتی کلیدی، به طور گسترده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ادامه به برخی از کاربردهای مهم آن اشاره خواهیم کرد:

•    شناسایی نقاط بازگشت: 

اعداد فیبوناچی به معامله‌گران کمک می‌کنند تا نقاط احتمالی بازگشت قیمت را شناسایی کنند که می‌تواند به آنها در تصمیم‌گیری برای خرید یا فروش کمک کند.

•    تعیین سطوح حمایت و مقاومت: 

این اعداد به تولید سطوح حمایت و مقاومت دقیق‌تر کمک می‌کنند که می‌تواند برای تجزیه و تحلیل قیمت‌ها و رفتار بازار مفید باشد.

•    تعیین نقاط ورود و خروج: 

معامله‌گران قادر هستند تا نقاط ورود و خروج خود را بر اساس سطوح فیبوناچی تعیین کنند. به عنوان مثال، می‌توانند خرید را در سطح حمایت فیبوناچی و فروش را در سطح مقاومت فیبوناچی انجام دهند.

•    تحلیل زمان‌بندی: 

علاوه بر سطوح قیمتی، فیبوناچی همچنین می‌تواند در تحلیل زمان به کار رود. ابزار فیبوناچی زمان (Fibonacci time zones) می‌تواند مشخص کند که کدام زمان‌ها احتمال تغییرات قیمتی را بیشتر دارند.

•    توسعه استراتژی‌های معاملاتی: 

معامله‌گران می‌توانند استراتژی‌های معاملاتی خود را با استفاده از سطوح فیبوناچی توسعه دهند. به عنوان مثال، ترکیب سطوح فیبوناچی با دیگر ابزارهای تکنیکال مانند میانگین‌های متحرک یا اندیکاتورها می‌تواند سیگنال‌های معاملاتی قوی‌تری ارائه دهد.

•    تحلیل نوسانات قیمتی: 

ابزار فیبوناچی قدر است تا در تحلیل نوسانات قیمتی استفاده شود و کمک کند تا درک بهتری از چگونگی اشتباهات قیمتی و حرکات اخیر بازار به دست آورید.

معایب و محدودیت‌های استفاده از فیبوناچی

تحلیل تکنیکال با روش فیبوناچی، با اینکه از جذابیت‌ها و مزیت‌های خاصی برخوردار است، اما این روش نیز معایب خاص خودش را دارد. در ادامه به بررسی معایب استفاده از فیبوناچی می‌پردازیم:

•    عدم دقت مطلق: 

سطوح فیبوناچی می‌توانند فقط نقاطی مرجع باشند و همیشه به معنای تغییرات قیمتی واقعی نیستند؛ بنابراین ممکن است در برخی موارد نتایج دقیقی ارائه ندهند.

•    احتمال گستردگی تفسیر: 

تحلیل‌گران احتمالا سطوح مختلف را بر اساس تفسیرهای شخصی متفاوتی تعیین کنند که منجر به ایجاد نظرات و استراتژی‌های متناقض درباره بازار می‌شود.

•    نوسانات بازار: 

بازارهای مالی به دلیل شرایط اقتصادی و اخبار مختلف می‌توانند به طور ناگهانی حرکت کنند که ممکن است سطوح فیبوناچی پیش‌بینی‌شده را تحت‌تأثیر قرار دهد.

•    نیاز به استفاده همراه با سایر ابزارها: 

برای افزایش دقت تحلیل، فیبوناچی باید با سایر ابزارهای تکنیکال ترکیب شود و این می‌تواند به پیچیدگی تحلیل بیفزاید.

نحوه استفاده از فیبوناچی در بازار‌های مالی

برای بهره‌برداری از ابزار فیبوناچی در معاملات، می‌توان در یک روند مشخص به دنبال اصلاحات قیمتی بود و در سطوح فیبوناچی انتظار بازگشت قیمت را داشت. این سطوح اصلاحی، معمولاً در استراتژی‌های معامله در روند مورد استفاده قرار می‌گیرد. 
به عنوان مثال، اگر قیمت یک دارایی مانند «اتریوم» در یک روند صعودی قرار داشته باشد و هم‌اکنون به اصلاح قیمتی پرداخته باشد، می‌توان از سطوح فیبوناچی برای شناسایی نقاط بازگشت و ورود به یک موقعیت معاملاتی مناسب در جهت روند اصلی استفاده کرد. 
فرض اصلی بر این است که به احتمال زیاد قیمت این دارایی از سطوح فیبوناچی حمایت گرفته و به مسیر خود در روند ادامه دهد. 
اندیکاتور فیبوناچی می‌تواند در موقعیت‌هایی مورد استفاده قرار گیرد که یک معامله‌گر مانند شما نتوانسته است روند اخیر صعودی یا نزولی قیمت یک دارایی را دنبال کند و حالا قصد دارد در زمان اصلاحات وارد بازار شود. 
با ترسیم سطوح ۶۱.۸، ۳۸.۲ و ۲۳.۶ درصد فیبوناچی بر روی نمودار، می‌توان سطوح محتمل بازگشت قیمت را شناسایی و به دنبال فرصت‌های معاملاتی مناسب بود. 
همچنین، لازم به ذکر است که کارایی اندیکاتور فیبوناچی، مشابه سایر اندیکاتورها، به‌طور قابل توجهی افزایش می‌یابد زمانی که در ترکیب با استراتژی‌های دیگر به کار گرفته شود. به عنوان مثال در تصویر زیر، با مشخص کردن پایین ترین و بالاترین قیمت، بازار خودش را به ناحیه ۶.۱۸ رساند و بعد با زدن یک کندل چکش، به روند صعودی خودش ادامه داد:

با استفاده از ترکیب چندین ابزار مختلف، می‌توانید احتمال شناسایی سطوح و روند قیمت یک دارایی را افزایش داده و شانس کسب سود بیشتر را بهبود ببخشید.

ترکیب فیبوناچی با ابزارهای دیگر

برای بهبود دقت تحلیل‌های خود، می‌توانید نسبت‌های فیبوناچی را به‌صورت ترکیبی با سایر ابزارهای تحلیل تکنیکال به کار ببرید. در ادامه به ابزار‌های قابل ترکیب با فیبوناچی اشاره می‌کنیم:

• ترکیب با میانگین متحرک 

برای مثال، اگر بخواهید یک سهم را مورد بررسی قرار دهید، می‌توانید روند کلی آن را بررسی کرده و میانگین متحرک (MA) را نیز به تحلیل خود بیفزایید. هنگامی که خطوط فیبوناچی را رسم می‌کنید، ممکن است شاهد تقاطع آن‌ها با میانگین متحرک باشید؛ این تقاطع می‌تواند علامت خوبی برای شناسایی نقاط ورود یا خروج باشد.

• ترکیب با اندیکاتورهای تکنیکال 

برای روشن‌تر شدن موضوع، فرض کنید قیمتی به یکی از سطوح فیبوناچی نزدیک می‌شود؛ در همین حال، اگر اندیکاتور RSI نیز در ناحیه اشباع خرید یا فروش قرار داشته باشد، این ممکن است نشانگر یک سیگنال قوی برای برگشت قیمت یا یک شاخص هشداردهنده برای معاملات باشد. با این ترکیبات، می‌توانید به تحلیل‌های خود عمق بیشتری بخشیده و تصمیمات آگاهانه‌تری اتخاذ کنید.

• ترکیب با الگوهای شمعی 

در حین جست‌وجو برای شناسایی نقاط برگشت با استفاده از نسبت‌های فیبوناچی، می‌توانید الگوهای شمعی را نیز در نظر بگیرید. به عنوان مثال، اگر در یکی از سطوح فیبوناچی، یک کندل استیک خاص مانند دوجی یا چکش شکل بگیرد، این می‌تواند نشانه‌ای از احتمالی برگشت قیمت باشد.

• ترکیب با حجم معاملات 

هنگامی که در این سطوح، حجم معاملات به طور غیرمعمول افزایش یابد، این می‌تواند نشانه‌ای از ورود نقدینگی و سرمایه به بازار باشد، که احتمال تغییر جهت قیمت یا ادامه روند کنونی را افزایش می‌دهد.

• ترکیب سطوح حمایت و مقاومت 

ترکیب خطوط با سطوح حمایت و مقاومت، دقت تحلیل‌ها را به طور چشمگیری افزایش می‌دهد و می‌تواند نشانه‌ای باشد که نشان می‌دهد آیا قیمت از یک سطح خاص عبور خواهد کرد یا خیر.

مزایای ترکیب فیبوناچی با ابزار‌های مختلف 

ترکیب ابزار فیبوناچی با سایر ابزارهای تحلیل تکنیکال، موجب افزایش دقت و جامعیت دیدگاه معامله‌گران نسبت به بازار می‌شود. این کار به آنان کمک می‌کند تا نقاط مناسب برای ورود و خروج به بازار را بهتر شناسایی کرده و تحلیل دقیق‌تری از ریسک‌ها در معاملات داشته باشند. همچنین با استفاده از الگوها و شاخص‌های مختلف، پیش‌بینی‌های بهتری از تحولات بازار ارائه می‌دهند.

سخن آخر

در این مقاله سعی کردیم، به سوال فیبوناچی چیست؟ پاسخ دهیم و به بررسی کامل آن بپردازیم. در پایان، می‌توان گفت که ابزارها و الگوهای مبتنی بر فیبوناچی در بازار سرمایه به معامله‌گران یک راهنما و منبع قوی ارائه می‌دهند. 
سطوح فیبوناچی به‌طور دقیق بر اساس نسبت‌های طلایی، نقاط حمایت و مقاومت قابل توجهی را در نمودارهای قیمتی ترسیم می‌کنند. معامله‌گران با بهره‌برداری از این ابزار، می‌توانند نقاط ورود و خروج خود را بهبود بخشیده و تصمیمات بهتری برای مدیریت ریسک و به حداکثر رساندن سود خود اتخاذ کنند. 
با این حال، باید در نظر داشت که تحلیل تکنیکال تنها یکی از ابزارهای موجود برای معاملات است و ادغام آن با سایر روش‌ها و تحلیل‌ها می‌تواند به معامله‌گران کمک کند تا در بازارهای متغیر و پیچیده، تصمیمات بهتری اتخاذ کنند.
در پایان، شما را دعوت می‌کنیم تا نظرات خود را درباره‌ی فیبوناچی در بازار‌های مالی، با ما به اشتراک بگذارید تا با تبادل تجربیات، در نهایت همگی بتوانیم معاملات بهینه‌تری را در بازار تجربه کنیم.

 👈 آموزش ثبت نام دبلیو ام مارکتس